Ogólnie
STOŁY, BILE, WYPOSAŻENIE
Wszystkie typy gier, opisane w poniższych przepisach, są przeznaczone dla stołów, bil i wyposażenia spełniającego standardy opisane w wyszczególnieniu wyposażenia według WPA.
USTAWIENIE BIL
Do ustawienia bil musi być użyty trójkąt. Szczytowa bila trójkąta ma być umieszczona w punkcie głównym stołu. Wszystkie pozostałe bile muszą być ustawione poza bilą szczytową i zbliżone do siebie tak, aby się nawzajem stykały.
UDERZENIA BIAŁEJ BILI ROZGRYWAJĄCEJ
Dozwolone strzały wymagają wyłącznego uderzenia czubkiem kija (kapką). Niespełnienie tych wymogów jest faulem.
CHYBIENIE BILĄ DO KIESZENI
Gdy grający w czasie prawidłowego strzału chybi bilą do kieszeni (łuzy), jego czas rozgrywki kończy się i następuje zmiana przy stole.
ROZGRYWKA WSTĘPNA O ROZBICIE
W celu wybrania zawodnika, który dokona rozbicia otwierającego grę, dokonuje się poniżej opisanej rozgrywki wstępnej. Zawodnicy używają do niej bil o jednakowej wadze i rozmiarach (najlepiej bil białych lub kolorowych jednolitych). Dwaj zawodnicy ustawiają swoje bile na polu bazy, po obu stronach punktu bazowego. Bile zostają uderzone równocześnie w kierunku górnej bandy i po odbiciu się od niej wracają do dolnej bandy. Zagrywana bila musi dotknąć górnej bandy jeden raz Ten zawodnik, którego bila znajdzie się po odbiciu najbliżej dolnej bandy, wygrywa rozgrywkę i decyduje, kto wykona rozbicie rozpoczynające grę. Kontakt z bocznymi bandami nie jest dozwolony. Dany zawodnik przegrywa zagrywkę wstępną gdy:
- bila przejdzie na połowę stołu przeciwnika,
- bila nie dotknie górnej bandy,
- bila wpadnie do kieszeni (łuzy),
- bila wyskoczy ze stołu,
- bila dotknie bocznej bandy,
- bila znajdzie się w narożnej kieszeni, obok dolnej bandy,
- bila zetknie się z górną bandą więcej niż jeden raz.
Jeśli obaj zawodnicy złamią przepisy rozgrywki wstępnej lub gdy sędzia nie może zdecydować czyja bila jest bliżej dolnej bandy, rozgrywka zostaje powtórzona.
ROZBICIE OTWIERAJĄCE GRĘ
Zawodnik, który wygrał rozgrywkę wstępną (lub losowanie), może sam dokonać rozbicia otwierającego lub zlecić to przeciwnikowi (metodę losowania można stosować tylko w czasie nieoficjalnych spotkań).
BIAŁA BILA ROZGRYWAJĄCA W CZASIE ROZBICIA OTWIERAJĄCEGO
Strzał otwierający jest wykonywany w polu bazy białą bilą rozgrywającą, ustawioną przez zawodnika. Rozgrywane bile docelowe są umieszczone wg przepisów gry. Grę uważa się za rozpoczętą, gdy biała bila rozgrywająca zostanie uderzona czubkiem kija i minie linię bazy.
ODCHYLENIE TORU BIAŁEJ BILI ROZGRYWAJĄCEJ W CZASIE ROZGRYWKI OTWIERAJĄCEJ
W czasie rozgrywki otwierającej zatrzymanie lub odchylenie z toru białej bili rozgrywającej, gdy minęła linię bazy lub zanim uderzyła ułożone bile docelowe – jest uważane za faul i powoduje utratę zagrywki. Przeciwnik ma wtedy wybór: umieścić białą bilę na polu bazy i dokonać rozbicia lub przekazać z powrotem białą bilę faulującemu przeciwnikowi, aby powtórzył rozbicie (wyjątek – gra w „dziewiątkę” – patrz punkt nr 5 „9” bil – bila do ręki, w celu ułożenia jej w dowolnym punkcie stołu). Należy wtedy upomnieć faulującego zawodnika, że drugie tego typu przewinienie spowoduje dyskwalifikację i przegranie danej partii (patrz punkt 28 Przepisy ogólne).
BIAŁA BILA ROZGRYWAJĄCA W RĘKU NA POLU BAZY
Ta reguła ma zastosowanie w specyficznych grach, gdy jest zarządzana rozgrywka otwierająca lub błąd grającego jest karany przez zezwolenie przeciwnikowi na ustawienie białej bili ręką w dowolnym miejscu pola bazy i kontynuację gry. Nie wolno mu wykonać strzałów do bil, których podstawa (punkt zetknięcia z suknem) znajduje się poniżej linii bazy, chyba że pierwszy kontakt białej bili nastąpi z bandą poza linią bazy i białą bila powracając na bazę uderzy w znajdującą się tam bilę obiektową. Gdy rozpoczynający grę niebacznie umieści białą bilę na lub powyżej linii bazy, sędzia lub przeciwnik muszą poinformować go o niewłaściwej pozycji danej bili przed oddaniem strzału. Gdy nie zostanie to zrobione, strzał będzie uznany za poprawny. Po ostrzeżeniu rozgrywający musi umieścić bilę na właściwej pozycji. Jeśli natomiast rozgrywający umieści bilę w sposób całkowity i rozmyślny poza polem bazy oraz wykona strzał, będzie to faulem, bez względu na to, czy został ostrzeżony czy nie. Bila może być ustawiana ręką na polu bazy, dopóki grający nie skieruje jej poza linię bazy przez uderzenie czubkiem kija. Biała bila rozgrywająca może być korygowana ręką grającego, kijem itd., jak długo pozostaje w ręku. Z chwilą, gdy wejdzie do gry, jak powyżej, nie może być już zatrzymana lub korygowana przez grającego, gdyż będzie to uważane za faul.
BILE W KIESZENIACH (ŁUZACH)
Bila jest uznana za kieszeniową, gdy w wyniku prawidłowego strzału przemierzy sukno stołu, wpadnie do kieszeni i tam pozostanie (bila wrzucona przez system zwrotu na podłogę, nie jest uważana za bilę nie pozostającą w kieszeni). Bila, która ulegnie wybiciu z kieszeni na stół, nie jest bilą kieszeniową.
POZYCJA BILI
Pozycja bili jest oceniana przez położenie jej bazy lub środka.
PRZYNAJMNIEJ JEDNA NOGA NA PODŁODZE
Jest faulem, gdy rozgrywający, w czasie oddawania strzału, nie posiada przynajmniej jednej stopy opartej o podłogę. Obuwie grającego musi spełniać powszechne normy odnośnie rozmiaru, kształtu oraz sposobu, w jaki jest używane.
ODDAWANIE STRZAŁU, GDY BILE SĄ W RUCHU
Jest faulem, jeśli grający strzela w czasie, gdy biała bila i/lub jakakolwiek z pozostałych jest w ruchu (wirująca bila uważana jest za będącą w ruchu).
ZAKOŃCZENIE STRZAŁU
Strzał nie jest zakończony (i dlatego nie jest zaliczany), dopóki po jego oddaniu bile nie znieruchomieją (wirująca bila uważana jest za będącą w ruchu).
DEFINICJA LINII BAZY
Linia bazy nie jest częścią obszaru bazy. Bila nieruchoma, znajdująca się na linii bazy, jest traktowana jako leżąca poza polem bazy i może być rozgrywana, gdy specyficzne przepisy gry wymagają, aby zawodnik oddał strzał do bili leżącej poza bazą. Biała bila wchodząca do gry (u zawodnika w ręku) z pola bazy, nie może według tej reguły być ustawiona na linii bazy, lecz przed tą linią.
OGÓLNE ZASADY DOTYCZĄCE FAULI
Chociaż rodzaje kar różnią się w zależności od rodzaju gry i sytuacji na stole, to następujące przepisy stosują się do wszystkich fauli:
- faul kończy zagrywkę zawodnika przy stole,
- po faulu strzał nie jest ważny, bile wbite w czasie strzału nie są zaliczane,
- żadna z bil nie jest korygowana, chyba że szczegółowe przepisy tej gry tego wymagają.
BRAK KONTAKTU BIAŁEJ BILI ROZGRYWAJĄCEJ Z BILĄ DOCELOWĄ
Następuje faul, gdy uderzona biała bila nie uzyska pierwszego kontaktu z prawidłową bilą docelową.
PRAWIDŁOWY STRZAŁ
Jeśli specyficzne przepisy danej gry nie mówią inaczej, zawodnik rozgrywający musi doprowadzić do zetknięcia białej bili rozgrywającej z rozgrywaną docelową, by następnie:
- bila docelowa wpadła do kieszeni (łuzy) lub
- powoduje, że jakakolwiek bila wejdzie w kontakt z bandą.
Niespełnienie powyższych warunków jest faulem.
FAUL BIAŁEJ BILI ROZGRYWAJĄCEJ
Następuje faul, gdy biała bila rozgrywająca po uderzeniu wpadnie do kieszeni (łuzy), jak i dotknie bili będącej w kieszeni.
FAUL POPRZEZ DOTKNIĘCIE BILI
Jest faulem uderzenie, dotknięcie lub spowodowanie w inny sposób zetknięcia się z jakąkolwiek bilą: ciała rozgrywającego, podpórki kredy, ubrania oraz kija. Prawidłowe uderzenie może być wykonane tylko czubkiem kija w białą bilę rozgrywającą. Za każdym razem, gdy sędzia nadzoruje mecz, wszystkie bile po faulu (z wyjątkiem białej) pozostają na swoich miejscach. Zawodnik wchodzący do gry nie może zmieniać ich pozycji (wyjątek stanowi sytuacja, gdy obecność sędziego jest niemożliwa – w tym przypadku zawodnik nie biorący udziału w meczu przejmuje obowiązki sędziego w ciągu całej gry na stole).
FAUL W CZASIE POZYCJONOWANIA BIAŁEJ BILI
Dotknięcie jakiejkolwiek z bil rozgrywanych na stole w trakcie pozycjonowania bili białej jest faulem.
FAUL PODWÓJNEGO UDERZENIA
Gdy biała bila rozgrywająca nie dotyka bili rozgrywane, ale jest w bardzo bliskiej odległości, grający może oddać prawidłowy strzał pamiętając, aby nie nastąpiło pchnięcie bili, a czubek kija uderzył w białą bilę tylko raz. Niespełnienie tych warunków oraz gdy biała bila po stzale odbije się i uderzy w czubek kija, traktowane jest jako faul. Jeżeli w pobliżu jest trzecia bila, trzeba uważać, aby nie spowodować faulu na tej bili, w sposób opisany powyżej. Wyjątek stanowi sytuacja gdy biała bila rozgrywająca styka się z bilą zagrywaną. Możliwe jest wtedy bowiem zagranie pchniętego strzału. Przed uderzeniem jednak sędzia powinien stwierdzić, że bile są stykające.
FAUL PCHNIĘTEGO STRZAŁU
Faul następuje, gdy zetknięcie kija z białą bilą w czasie strzału można uznać za zbyt długie i kwalifikujące się jako pchnięcie.
FAULE ZA NIEODPOWIEDZIALNOŚĆ ZAWODNIKA
Grający odpowiedzialny jest za kredę, podpórki, pilnik lub inne rzeczy oraz sprzęty, które przynosi ze sobą, używa lub oddziałuje nimi w pobliżu stołu. Jeśli przykładowo upuści kawałek kredy, potrąci podpórkę i dane obiekty zetkną się z jakąkolwiek bilą będącą w grze (lub tylko z białą, gdy sędzia nie prowadzi meczu) nastąpi faul.
NIEPRAWIDŁOWE PODBICIA BIAŁEJ BILI
Jest faulem uderzenie przez grającego poniżej punktu centralnego bili i celowe podbicie jej ponad suknem stołu w celu ominięcia blokującej bili. Takie zagranie może zdarzyć się przypadkowo i nie jest wtedy zaliczane jako faul. Natomiast może być orzeczony faul, gdy inna część kija lub końcówka zetknie się z białą bilą rozgrywającą.
PRAWIDŁOWE UDERZENIA Z PODBICIEM BIAŁEJ BILI
Jeśli specyficzne przepisy dla danego typu gry nie mówią inaczej, jest rzeczą prawidłową spowodowanie podbicia białej bili rozgrywającej ponad suknem stołu poprzez uderzenie jej uniesionym kijem. Natomiast każde niewłaściwe uderzenie kijem jest faulem.
BILE WYBITE POZA STÓŁ
Bile, które po strzale zatrzymają się gdziekolwiek poza płytą główną stołu (poza stołem, na bandzie lub ramie stołu, na podłodze) uznawane są za wybite poza stół. Bile, które samorzutnie po wybiciu wrócą na płytę główną stoły, nie dotykając innej rzeczy poza stołem, są uznawane za niewybite. Dlatego stół powinien składać się wyłącznie z właściwych elementów, stanowiących integralną całość. Bile uderzające lub stykające się z czymkolwiek nie będącym częścią stołu, jak np. urządzenia oświetleniowe, kreda na obrzeżu stołu lub bandy itp. powinny być uważane za wybite, nawet jeśli po zetknięciu się z tymi przedmiotami wrócą na płytę stołu. We wszystkich typach gier bilardu kieszeniowego, gdy rezultatem strzału jest wybicie białej bili rozgrywającej lub bili rozgrywanej poza stół, dany strzał jest faulem. Wszystkie wybite bile muszą powrócić na określone w przepisach miejsca na stole (z wyjątkiem gry w „dziewiątkę”). Ustawia się je po znieruchomieniu wszystkich bil. Patrz: specyficzne przepisy gier, odnośnie umieszczania białej bili po faulu wybicia jej poza stół.
SPECJALNE KARY ZA UMYŚLNY FAUL
Biała bila powinna być uderzana tylko czubkiem kija (a nie np. drzewcem kija lub ferulą). W przeciwnym wypadku nastąpi faul według punktu 20 Przepisy Ogólne. Jeżeli sędzia uważa, że kontakt był umyślny, powinien przestrzec grającego, że powtórne takie przewinienie spowoduje dyskwalifikację, co należy wyegzekwować po drugim przewinieniu.
JEDNOFAULOWY LIMIT
Jeśli przepisy dla poszczególnych rodzajów gier nie mówią inaczej, prawo do tylko jednego faulu na każdą zmianę przypada każdemu zawodnikowi. W sytuacji, gdy można zastosować różnego rodzaju kary, należy zastosować karę o najwyższym stopniu surowości.
BILE PORUSZAJĄCE SIĘ SAMORZUTNIE
Gdy bila porusza się, zatrzymuje, skręca lub porusza się samorzutnie, powinna zostać przywrócona na poprzednią pozycję i grę można kontynuować. Taka niestabilna bila, która toczy się do kieszeni „sama z siebie”, po 5 sekundach lub po dłuższym bezruchu, powinna być przywrócona do pierwotnej pozycji, możliwie najdokładniej i gra powinna być wznowiona. Gdy bila rozgrywana (obiektowa) wpadnie samorzutnie do kieszeni (łuzy) w czasie strzału, a biała bila minie tę bilę bez kontaktu, obie bile powinny zostać umieszczone na swoich poprzednich miejscach, a strzał zostać powtórzony. Inne poruszone bile należy też przywrócić na swoje miejsca przed powtórzeniem strzału.
BILE POWRACAJĄCE NA STÓŁ
Jeśli specyficzna sytuacja w grze wymaga, aby umieścić ponownie bile na stole, należy to wykonać po zakończeniu strzału. Pojedynczą bilę należy umieścić na punkcie głównym. Jeżeli zachodzi potrzeba ustawienia więcej niż jednej bili, wówczas bilę o najniższym numerze ustawia się w punkcie głównym stołu, a za nią, w kierunku bandy głównej, na linii powrotów, kolejne bile według rosnących numerów. Jeżeli pozycja bil na stole utrudnia umieszczenie bil powracających w punkcie głównym lub na linii powrotów, to bile powracające umieszczone są na linii powrotów możliwie najbliżej punktu głównego, tak aby nie poruszyć bil uprzednio tam leżących. Bile powinny być ustawione jak najbliżej lub przylegać (według decyzji sędziego) do bil, które z nimi kolidują. Nie dotyczy to sytuacji, gdy bilą kolidującą jest bila biała. Bile, które mają być umieszczone na stole w sąsiedztwie bili białej, nie mogą do niej przylegać. Jeżeli na linii powrotów między punktem głównym a górną bandą nie ma wystarczająco dużo miejsca dla wszystkich bil, które mają powrócić na stół, wówczas bile, dla których zabrakło miejsca, ustawiane są na przedłużeniu linii powrotów, pomiędzy punktem głównym a centralnym. Należy je ustawić jak najbliżej punktu głównego i w takim samym porządku numerycznym, jakby stały „za punktem głównym” (bila o najniższym numerze ustawiona zostaje najbliżej punktu głównego).
BILE ZABLOKOWANE W KIESZENIACH (ŁUZACH)
Jeżeli dwie bile lub więcej zaklinują się między krawędziami kieszeni i jedna lub więcej bil zawieszonych jest w powietrzu, sędzia powinien ocenić, jak zachowałyby się bile po ich odblokowaniu. Bile uznane za mogące wpaść do kieszeni uważa się za wbite. Pozostałe bile, uznane za nie wbite, umieszcza się na stole według decyzji sędziego. Następnie gra jest kontynuowana, jakby nie nastąpiło zaklinowanie ww. bil.